Een dramajeugd, ziekte, bijna-doodervaring – dat soort bijzondere verhalen heeft ze niet. Vindt Wilma van Dijk. Wat ze wel heeft? Het talent om mensen te veranderen in goede leiders. Hiervoor trapt(e) ze zelf in de nodige valkuilen, zoals roddelen en geloven in mythes. Het weerhield haar er niet van een bedrijf in coaching en advies voor leidinggevenden te starten. Een verhaal over sterke ruggen, nieuwsgierige harten en dopen in een Twentse rivier.
TEKST: LOES GROOTERS / PARTNERS IN TEKST | BEELD: STANCE PHOTOGRAPHY
Coach Wilma pakt deze morgen de krant in haar Wierdense kantoor en leest: ’Je personeel uitschelden kan vanwege krapte op de arbeidsmarkt niet meer.’ Het staat er echt en het zijn woorden van chef-koks uit sterrenrestaurants. “Op zo’n hoog niveau moet alles perfect zijn. Chefs zijn daarom verbaal vrij heftig naar collega’s, maar dat is niet meer houdbaar.” Hetzelfde ziet ze bij tv-presentator Matthijs van Nieuwkerk en oud-voorzitter van de Tweede Kamer Khadija Arib; allemaal mensen die psychologisch onveilige situaties creëren.
Tiran in ons allen
“Dit gedrag laten we allemáál af en toe zien”, wijst de coach meteen de vinger naar zichzelf. Haar oplossing hiertegen? “Dat je je bewust bent van je gedrag. En dat kun je alleen als je een reis doormaakt; een reis waarbij je inziet dat je het zelf in stand houdt als je niet weet waarom je zulke uitbarstingen hebt.”
Tranen rondom hoogvliegersmoment
De reis die ze hiervoor zelf doormaakte, begon al op de basisschool. Haar Cito-score was er uitstekend; hiermee zou ze zó door kunnen naar het vwo en de vurig gewenste opleiding medicijnen. De school besliste echter dat het mavo (nu TL) werd. Die goede toets? Dat was volgens de leraar slechts een hoogvliegersmoment. Tranen biggelden over Wilma’s wangen. Weg toekomst, weg droom om arts te worden. Toch leerde het haar een belangrijke les: “Het leven loopt niet altijd zoals je wilt. De manier waarop je met uitdagingen omgaat, is helemaal aan jezelf.”
Doen wat ik zeg…
Jaren later werd ze docent Engels. Voor haar niet een uitdagende baan, wél eentje waar ze op haar 25e de kans kreeg een afdeling te leiden. “Ineens mocht ik 32 collega’s aansturen.” Zonder enige ervaring ging ze hier vól voor: “Jongens, als jullie doen wat ik zeg, komt het goed – zo stond ik erin. Daar ben ik trouwens soms nóg van overtuigd. Ik zie dan meer dan anderen en denk: ‘Laten we het nou gewoon zo doen.’ Maar zo werkt het dus niet”, merkt ze steeds weer.
Goed en fout, rug en hart
De Wierdense vroeg zich al snel af: “Hoe krijg ik collega’s mee én krijg ik mijn visie zichtbaar? Onbewust had ik wel door hoe het zat, maar ik kon er de woorden nog niet aan geven.” Al experimenterend kwam langzaam het besef: “Het gaat niet om goed of fout, maar om wat effectief is voor jouzelf én je teamleden. Dat vraagt om een sterke rug, met een nieuwsgierig hart erbij.” Wat ze hiermee bedoelt? “Dat je leert wat je doel is én hoe je je moet opstellen.”
Reis langs jezelf
De sterke rug had Wilma al dankzij onder meer haar basisschoolervaring. Toen ze als leidinggevende in het voortgezet onderwijs wel even zou vertellen hoe het moest, was het haar nieuwsgierige hart dat nog moest ontwikkelen. De reis die ze hiervoor doorliep? “Dat was een reis langs wie ben ik, wat voor opvoeding had ik en wat heb ik onbewust nodig. Een reis ook langs: welk verhaal vertel ik onbewust en welke gevolgen heeft dat voor hoe ik naar de wereld kijk. Hoe meer inzicht je daarin hebt, hoe makkelijker het wordt gedrag aan de kant te schuiven dat daar niet bij past.”
Valkuilen van christelijke leiders
Als voorbeeld haalt ze het krantenartikel over de chef-koks nog eens aan. “Hun uitspraak vertelt hoe ze naar de wereld kijken, naar menskracht. Hun verhaal is niet: ‘Ik wil een goed werkgever zijn en zorgen dat mijn mensen blijven’…” De reis om dat te ontdekken, is er eentje met vallen en opstaan, ook voor haarzelf. “Als ik even niet alert ben, komt mijn sterke rug vierhonderd procent aan bod en mag ik daarna weer zorgen voor balans… In christelijke kringen zie ik juist vaak het omgekeerde: pappen en nathouden; leiders die niet sturen en collega’s die hierdoor denken dat ze alles kunnen maken, omdat ze er toch niet op worden aangesproken.”
Van kwartaalcijfers naar dashboard voor gedrag
Waar de onderneemster in haar hart eigenlijk voor pleit? Een soort gedragsdashboard. “We meten zo vaak met getallen: groeipercentage, verzuimpercentage, kwartaalcijfers – alles kan tegenwoordig in je dashboard. Maar dat doen we niet met ons gedrag. We weten dus niet wat belemmert en wat bij wie werkt; op dat gebied doen we maar wat.” Als graadmeter houdt ze hiervoor zelf altijd een vraag in gedachten: “Als ik miljonair word en de Quote interviewt mensen om mij heen, wat zeggen ze dan?” Een confronterende vraag voor haarzelf na een switch van het onderwijs naar een baan in het bedrijfsleven: “Ik kwam toen tot de conclusie dat ik niet trots was op mijn gedrag. Binnen dat bedrijf was er bijvoorbeeld veel roddel en ik ging meeroddelen!”
Help, hoe krijg ik ze mee?
Inmiddels acht jaar en een inschrijving bij de KVK verder zit ze helemaal in haar coachingsrol. “Nu zie ik bij leiders: ze geloven in één van de twee mythes” (zie kader). Het gevolg is dat ze een psychologisch onveilige situatie veroorzaken en geen succes hebben met leidinggeven. Zoals de leidinggevende die haar vertelde over de medewerkers die wegbleven bij het maandelijkse online overleg. Die leider wilde dit – vanuit de rechte rug – oplossen met de mededeling: ‘Iedereen is verplicht om te komen.’ “Maar hij miste het nieuwsgierige hart. Zou hij alléén dat nieuwsgierige hart hebben? Dan zou hij benieuwd zijn waarom de mensen niet meer komen, maar geen eisen stellen; dat werkt óók niet.”
Verplichten én vragen
De oplossing is volgens de coach een mix van de rechte rug en het nieuwsgierige hart, óók in de situatie met het online overleg. Dus zeggen: “Ik wil echt eens per maand samenkomen om beter samen te werken en feeling met elkaar te houden. Hou die dag vrij, want je bent verplicht te komen. En dan wil ik met jullie bespreken: wat moeten we doen om het voor jou weer waardevol genoeg te krijgen?’
Genoeg verdienen en toch niet Gods wil?
Zelf had Wilma ook een mythe, die haar ervan weerhield een onderneming te starten. “Ik geloofde in de mythe dat ik geen verhaal heb: geen bijzondere visie op leiderschap, geen dramajeugd, geen bijna-doodervaring, geen ziekte.” De gedachte ‘wie ben ik eigenlijk’ duikt hierdoor af en toe nóg de kop bij haar op, bekent ze. Bijvoorbeeld toen een christelijke ondernemer iets had ontwikkeld, dit niet verkocht kreeg en God om hulp vroeg. Ze bleek een andere doelgroep te moeten benaderen. “Drie dagen later was ze uitverkocht. Dan klinkt bij mij het stemmetje: ‘Mijn traject is nooit uitverkocht…’ Toch heb ik me geen dag zorgen hoeven maken over geld. Uitverkocht zijn is voor mij blijkbaar de bevestiging dat ik dan pas doe wat God wil.” Opnieuw een mythe.
Dopen in Hollandse rivier
Gods wil volgen zet haar trouwens wel vaker voor verrassingen. Ook toen ze overstapte van een hervormde naar een baptistengemeente; ze wilde God toen wel gehoorzamen door zich te laten dopen, maar de poespas eromheen, dat sprak haar niet aan. Dus getuigenis geven, lied uitzoeken, het aan de familie vertellen én nadenken wie er bij de soep mocht? Dat nooit! Ze zou zich wel een keertje in de Jordaan laten dopen. Maar op een zondag zei de voorganger: ‘Ik heb het op mijn hart dat we zometeen in de Regge gaan dopen, zonder poespas en voorbereiding.’ Wilma wist: dit is mijn moment. En dus stond ze later die middag kletsnat aan de oever van deze Twentse rivier. Zonder getuigenis, zonder lied, maar mét de doop achter de rug. Zo volgde ze haar Leider. Een ware leider luistert immers naar wat de mensen nodig hebben én houdt het eigen doel voor ogen.
ZO HERKEN JE MINDER SUCCESVOLLE LEIDERS
· Te direct óf juist conflict mijdend
· Overal bovenop óf juist te laat communiceren
· Te strakke teugels óf juist mensen nergens op aanspreken
· Alles erdoorheen duwen of juist alleen pappen en nathouden
EN ZO WORD JE EEN SUCCESVOLLE LEIDER
Ontdek wat je sterke rug is, en wat je nieuwsgierige hart. Oftewel: leer wat je doel is en hoe je je moet opstellen. Geloof hiervoor niet langer in één van de mythes van de minder succesvolle leider:
· Als ik echt zeg wat ik vind/wil/zie, word ik dominant en bot (of als vrouw: een
bitch).
· Als ik de teugels losser laat en initiatief laat komen uit het team, vliegen we
alle kanten op en weet ik niet of we de doelen halen.
Meer lezen? Dit artikel verscheen in Business Contact. Vraag een gratis proefexemplaar aan of neem een een abonnement en ontvang vier ik per jaar Business Contact magazine.
